Yeni vegan olmuş ya da hala alışveriş yaparken kafası karışan uzun soluklu veganlar için bir ‘Vegan Kumaş/Giyim Rehberi’ hazırlamak istedik. İnanın, bizim de her alışveriş safhasında aklımız karman çorman oluyor ve üzerimize uygun bir şeyler ararken sürekli telefon elimizde internette gezinmekten sıkılıyoruz. Bu sebeple aradığınız her bir kumaşın detaylı açıklamasını barındıran bu yazıyı kaleme aldık. Rehberin uzun vadede, sizin de katkılarınız ve sorularınızla, büyümesini umuyoruz.
Hazırsanız başlayalım :)
Pamuk: Pamuğun vegan olduğunu hepimiz biliyoruz. Peki ya pamuğun su ayak izi? Ne yazık ki, bir pamuklu tişört için ortalama 2 bin 700 litre su harcanıyor. Bu, WWF verilerine göre 13 bin 500 bardak su demek.
*Siz de çevreci bir yaşam sürmek istiyor ama bir taraftan da pamuk giymeden edemiyorsanız ikinci el kıyafet mağazalarına gidebilir ya da Dolap ve Gardrops gibi ikinci el kıyafet satışı ya da alımı yapabileceğiniz uygulamaları kullanabilirsiniz.
Poplin: Sık dokunmuş pamuklu kumaşa verilen addır. Nevresim ve çarşaflar bu kumaştan üretilir. Saten ya da yün karışımından elde edilen poplin türlerinin de bulunduğunu belirtelim. Tavsiyemiz, satın alacağınız poplin kumaşın içeriğinin yüzde yüz pamuk olmasına dikkat etmeniz.
Tüvit: Esnek, kalın, taranmış yünden dokunmuş bir kumaş çeşididir. Vegan kullanıma uygun değildir.
Denim: Bildiğimiz kot kumaşı. Kendisine blue jean olarak da rastlarız. Pamuktan dokunur ve dayanıklıdır. Vegan bir kumaş türüdür.
Gabardin: Dayanıklı, su geçirmeyen bir kumaş türü. Yün ya da pamukla dokunan çeşitleri bulunur. Polyester içermez.
Kaşe: Ağır ve dayanıklı bir kumaş çeşididir. Su tutmaz. Yün, yün ve sentetik karışımı, pamuk ya da polyester kumaşlardan elde edilebildiği için vegan kullanıma uygun olmayabilir. Kışlık bir kumaştır.
Kenevir: Kenevirin saplarından elden edilen lifler kullanılarak üretilir. Kenevir bitkisinin ilaçsız yetiştirilebilmesi sebebiyle cilt hassasiyeti olan kişiler için pamuktan daha uygun bir alternatiftir. Vegandır.
Keten: Adı üstünde keten bitkisinden elde edilir. Alerjik ciltler için uygundur. Yapı olarak pamuk lifine benzer. Vegan bir kumaş türüdür.
Pazen: Hasse adıyla da bilinir. Pamuktan dokunur yani vegandır.
Naylon: Dayanıklı ama ne yazık ki plastik bir kumaş türü… Naylon, vegan olmasına rağmen sağlıklı değildir.
Polyester: Sentetik polimerden elde edilir. Yani temeli petroldür. Esnek, yumuşak ve dayanıklıdır. Vegan bir kumaş.
Asetat: Selülozdan elde edilen bir liftürüdür. İpeksi bir yapısı vardır. Saf halinin temizliği ve bakımı zor olduğu için genellikle elyafla karıştırılarak kullanılır. İki durumda da vegan kullanıma uygun.
Akrilik: Yine plastik bir kumaş türü… Akrilik, sentetik polimer akrilik liflerinden üretilir. Yıkaması ve kurutması kolaydır. Vegan kullanıma uygun.
Polar: Polyesterden elde edildiği için bu kumaş da vegan sınıfına giriyor. Sıcak tutar ve dayanıklıdır.
Viskoz: Kayın ağacından üretilen ipliklerle dokunur. Pamuk gibi selülozdan oluşur. Yarı sentetik bir kumaş türüdür. Yapay ipek ve viskon olarak da geçer. Pamuğa benzer bir yapıya sahiptir. Vegan bir kumaş türüdür.
Bambu: Yazlık kıyafetlerinizde tercih ederseniz çook rahat edeceğiniz bir kumaş. Diyelim ki terlediniz; bambu, pamuktan bile daha emici bir yapıya sahip! Ayrıca bambular yetiştirilirken tarım ilacına ihtiyaç duymazlar ve atık çıkarmazlar. Bu sebeple vegan ve sağlıklı.
Jüt: Corchorus bitkisinden elde ediliyor. Çuval ya da telis olarak da bilinir. Ekonomik, sağlıklı ve vegan.
Elyaf: Lifin çoğulu. Renkli ya da renksiz olabilir. Hayvansal, sentetik ya da bitkisel kaynaklı çeşitleri bulunur. Bu sebeple size tavsiyemiz fiyatı uygun olan elyaf ürünlerini tercih etmeniz. Hayvansal kaynaklı elyaf pahalı olacaktır.
Likra: Sentetik bir kumaş türüdür. Elyaftan üretilir. Esnek ve dayanıklı bir yapıya sahiptir. Elastan ya da spandex olarak da anılır. Vegandır.
Saten: Bir dokuma çeşididir. İpek, pamuk ya da yünden elde edilebilir bu sebeple vegan ya da değil diyemiyoruz. İpek ya da yünden elde edilen satenin maliyeti elbette yüksek olacaktır. Ultra kaygan yapıya sahip bir saten kumaşın ipekten dokunmuş olması muhtemeldir. Pijama, nevresim ve gömlekler genellikle pamuktan dokunmuş satenlerden üretilir.
Şifon: Yine belirsiz bir kumaş… Genellikle elyaftan üretilmesine rağmen suni ipek, ipek, pamuk ve polyesterden de üretilmiş olabilir.
*Maliyeti yüksek şifon kumaşlardan kaçınarak -zira ipekten elde edilme ihtimali yüksektir- vegan şifon ürünler alabilirsiniz.
İpek: İpek, çoğumuzun bildiği gibi hayvansal kaynaklı… İpek böceklerinin daha koza halindeyken kaynatılması ve sonra kozaların işlenerek ip haline getirilmesiyle üretiliyor.
*Peki, ipeğe çok benzer vegan bir alternatif yok mu? Cevap: Vegan ipek! İpeker Tekstil A.Ş., vegan ipek gibi 146 çeşit V Label onaylı vegan kumaş üretiyor. Vegan ipeğin -diğer adıyla cupro kumaşın- en güzel yanı ise geri dönüşümlü atıklardan üretilmesi!
Kadife: İpek, naylon ya da pamukla dokunan çeşitleri olabilir. Günümüzde çoğunlukla dayanıklı olması için polyester gibi sentetik kumaşlardan üretilse de vegan olduğunun garantisini veremiyoruz. Fakat kadife bir ürünün fiyatı ne kadar uygunsa o kadar hayvansal içermekten uzak olacaktır.
Mikrofiber: Mikrofiber kumaş küçük ve sentetik kumaşlardan üretilir. Hassas yüzeylerin temizliğinde kullanılır. Vegandır.
Camel: Deve tüyü diye de geçer. Halı ve kilim gibi dokuma ürünlerde bulunabilir. Vegan değil.
Tay tüyü: Adının aksine hayvansal bir kumaş türü değildir. Genellikle polyester kullanılarak üretilir. Yumuşak ve kalın bir kumaştır. Bir -ya da birçok- kediyle birlikte yaşıyorsanız kedilerin tırmalayamadığı bir kumaş olduğu için koltuk, kanepe gibi ürünler alırken tercih edebilirsiniz.
Paraşüt kumaş: Pamuktan, polyesterden ya da ikisinin karışımından üretilir. Yırtılması ve leke tutması zordur. Hafif, su geçirmez ve vegandır.
Süet: Ne yazık ki dana, koyun, geyik, keçi ya da oğlak gibi hayvanların derilerinden üretilir. Vegan değildir. Süet yerine suni süeti (süedet) tercih edebilirsiniz.
Nubuk: Kumaş görünüme sahip hayvan derisidir. Vegan kullanıma uygun değildir.
Mantar derisi: Çok çeşitli bir vegan deri çeşidi. Sentetik deriden daha çevrecidir. Geri dönüştürülebilir.
Elma derisi: Mantar derisi gibi vegan bir deri alternatifi. Elmanın kabuk ve çekirdeklerinden üretilir. Geri dönüştürülebilir.
Ananas derisi: Ananas yapraklarının üretilir. Vegan bir deri alternatifidir.
Yün: Koyun ve keçi gibi hayvanların kıllarından elde edilir. Haliyle vegan değil. Bir kıyafetin içeriğinde yün olduğunu elinize aldığınızda bile kolaylıkla fark etmaniz muhtemel… Siz yine de içerik etiketine bakmayı unutmayın. Birçok çeşidi bulunur:
Kaşmir: Kaşmir keçisinin kıllarından elde edilen yün çeşididir. Vegan değildir.
Angora: Ankara keçisi ya da tavşanının tüylerinden elde edilen bir çeşit yün. Bu sebeple vegan değil.
Merino: Ne yazık ki merinos koyununun tüylerinden elde ediliyor. Vegan kullanıma uygun değil.
Alpaka: Alpaka devesinin kıllarından üretilen bir yün türü… Vegan kullanıma uygun değil.
Tiftik: Moher olarak da bilinir. Ankara keçisinin kıllarından elde edilir. Vegan değildir.
Keçe: Hem sentetiği hem de hayvansal kaynaklı olanları var. Hayvansal kaynaklı olanlarla sentetik olanlar arasında büyük bir fiyat farkı var. Bir şey satın alırken sorabilirsiniz de. Vegan olanla olmayanı kolayca ayırt edebilmek mümkün.